Napoje izotoniczne są to produkty, które zwyczajowo zaspokajają pragnienie i spełniają zapotrzebowanie przeciętnego sportowca wytrzymałościowego podczas treningu trwającego co najmniej godzinę, usprawniając odbudowę zapasów glikogenu w mięśniach.

Napoje izotoniczne charakteryzują się podobną zawartością osmotycznie czynnych substancji, jaka znajduje się we krwi. W ich skład wchodzi od 6 do 8 g węglowodanów na 100 ml płynu, a osmolalność jest utrzymywana w granicach od 270 do 300 mOsm/kg H₂O. Dodatek potasu i sodu pomaga zrównoważyć tempo przepływu płynów w komórkach i tkankach.

Napoje izotoniczne są dostępne w formie gotowej do spożycia (różnokolorowe butelki z gotowym roztworem), pastylek do rozpuszczania oraz proszku do wymieszania z wodą. Te ostatnie, niedokładnie odmierzone (np. w przypadku zgubienia znajdującej się w opakowaniu miarki), mają inną osmolalność niż ta podana na opakowaniu. Niedokładność może prowadzić do wsypania zbyt małej ilości proszku do wody (powstanie napoju hipotonicznego) lub przekroczenia zalecanej ilości (powstanie napoju hipertonicznego).

Usprawniające nawadnianie organizmu napoje izotoniczne przyciągają konsumenta żywymi i soczystymi kolorami. Konkurujące ze sobą firmy, królujące na rynku produktów skierowanych do osób aktywnych fizycznie, dbają o atrakcyjny wygląd napojów. Każdy z nich musi składać się z węglowodanów oraz dodatku sodu, więc tym, co najbardziej przykuwa wzrok, są barwy sugerujące soczystość i naturalność. Niestety efekt ten jest bardzo często uzyskiwany poprzez dodatek sztucznych (syntetycznych) barwników, co służy przede wszystkim:

• odtworzeniu pierwotnej barwy produktu, która uległa zmianie podczas przetwarzania;
• nadawaniu koloru wcześniej bezbarwnym produktom;
• wzmocnieniu barwy.

Ilości barwników syntetycznych w napojach izotonicznych (i w ogóle żywności) są ściśle kontrolowane, a okazjonalne spożywanie takich dodatków wydaje się bezpieczne. Jednak ten bezpieczny poziom zostaje zwykle przekroczony wraz z przyjmowaniem kilku produktów zawierających sztuczne barwniki bądź gdy osoba aktywna fizycznie codziennie uzupełnia straty wody dużymi ilościami sztucznie barwionych napojów izotonicznych. Uwaga – coraz częściej zauważa się niekorzystny wpływ ich długotrwałego picia na organizm (m.in. alergie, nadpobudliwość).

Ciekawostka

Zaobserwowano niekorzystne interakcje pomiędzy naturalnymi składnikami żywności i sztucznymi dodatkami, np. witaminą C oraz benzoesanem sodu. Takie połączenie, obecne np. w shotach witaminowych, jest rakotwórcze!

Rodzaj i nasilenie reakcji organizmu na wcześniej wymienione barwniki zależy od osoby, płci oraz ilości spożytej substancji. Obecny stan wiedzy wyklucza przyjmowanie tych składników przez niemowlęta, dzieci, osoby starsze, chorych i kobiety w ciąży/karmiące. Ciekawostką jest to, że błękit brylantowy w niektórych krajach został zupełnie zakazany, a dozwolone ilości czerwieni koszenilowej i żółcieni chinolinowej w 2007 r. zostały zrewidowane przez Parlament Europejski. Zaostrzenia dotyczące zmniejszenia zawartości tych składników w pożywieniu (do 10 mg/l) weszły w życie 1 czerwca 2013 r.

Jeśli jesteś alergikiem, zachowaj szczególną ostrożność. Chcąc uniknąć niepożądanego działania i kumulacji niekorzystnych dla zdrowia substancji, czytaj etykiety produktów i wybieraj takie, w których występuje najmniejsza ilość podejrzanych ulepszaczy. Na szczęście coraz więcej producentów zastępuje sztuczne barwniki naturalnymi. Jeżeli w Twojej okolicy nie ma sklepu z napojami izotonicznymi barwionymi w alternatywny sposób (np. karotenoidami występującymi naturalnie w przyrodzie) – zrób go sam według któregoś z przepisów, które można znaleźć w specjalistycznej literaturze (np. książka „Dieta i trening”).

Powyższy fragment pochodzi z artykułu „Nawadnianie – podstawa przygotowania sportowca” opublikowanego w nr 3/2016 (16) czasopisma „Asystent Trenera”.

Tutaj można zamówić czasopismo „Asystent Trenera”